toponymie geboekt

Door: Drs. PAUL MAAS en Ir. DANIEL VANGHELUWE

De studie naar de veldnamen van Best nam een aanvang in 2012 bij een bezoek van de auteurs aan de opgraving van de akkers van Aarsel in Best. Daar zijn toen de contacten gelegd tussen de auteurs en de "Stichting deKapellekes" met als doel te komen tot een toponymisch onderzoek van Best. Bij dat onderzoek werd ook Straten, een Oirschotse herdgang betrokken. Dit vanwege het belangrijke aandeel dat deze herdgang in de geschiedenis Oirschot en dus ook van Best heeft gehad. Onder meer vanwege de belangrijke noord- zuid verbinding, Heersdijk-Lopende Straat waarvan we weten dat die belangrijk moet zijn geweest. Dat is evenzeer het geval met de andere zeer oude noord- zuid verbinding in de Vleut, de Oude Baan die een rol speelde bij de contacten vanuit de Abdij van Sint-Truiden via Woensel naar het noorden. Natuurlijk ook omdat er in Straten op Kasteren een Romeinse vindplaats is, waarvan we nog in de verste verte niet weten wat voor betekenis die Romeinse aanwezigheid heeft gehad in de regio.
Voor het onderzoek naar de veldnamen is dankbaar gebruik gemaakt van het 'Quohier' van 1792, waarin de bevindingen van de toenmalige landmeters zijn vastgelegd ten behoeve van de belastingen op onroerend goed. Zij noteerden onder meer de perceelsgrootte, de in gebruik zijnde veldnamen (toponiemen), de eigenaars van de percelen en van de buurtpercelen. Je kunt de gevolgde routes van de landmeter in dit kohier goed nalopen. Toen zijn er als spruiten aan dezelfde stam een drietal deelstudies tot stand gekomen, die voor een deel zijn gepubliceerd: Over Gunterslaar, ten Hout en de Vleut, 't Goet te Arle en De abdij van Sint-Truiden in Best en Oirschot. Omdat ze op beperkte schaal zijn gepubliceerd vindt u in het boek over Best de vernieuwde uitgebreide en aangepaste versies dat in nov 2018 werd gepresenteerd.

Het toponiemen onderzoek, het maken van een gedigitaliseerde kaart van het landgebruik met de bestaande en oude veldnamen en de er uit voortkomende artikelen zijn tot stand gekomen door het raadplegen van menig archief en is op een wetenschappelijke wijze uitgevoerd. Het heeft betrekking op de jaren rond 1800, de tijd van het tot stand komen van het kadaster en de vele jaren daarvoor, voor zover er gegevens waren te raadplegen. Doorgaans gaan de auteurs niet verder terug dan tot ca. 1300 omdat er nauwelijks gegeven zijn met een enkele uitzondering tot 1107, de tijd van een pauselijke acte over de bezittingen van de abdij van Sint-Truiden in Noord-Brabant met het voor ons belanghebbende Insula Dunc.

De Heemkundekringen uit Best en Oirschot, de gemeente Oirschot en Stichting Behoud Erfgoed Oirschot waren actief betrokken bij de presentatie van beide boeken.